Polsko-czeska komedia o przygodach polskich czołgistów uczestniczących we wstydliwej inwazji na Czechosłowację w 1968 roku, zrealizowana na podstawie scenariusza Jacka Kondrackiego i Roberta Urbańskiego w reżyserii Jacka Głomba, wchodzi na szklany ekran. W sobotę 16 października o 20.00 pokaże ją CANAL+.


Opis filmu z telewizyjnej zapowiedzi:

Rok 1968. Idealista i naiwny marzyciel Jasiu Jamroży (Maciej Nawrocki) pełni zasadniczą służbę wojskową w przygranicznej jednostce pancernej, gdzie służy także jego wuj, sierżant Edward Kotwicz (Bogdan Grzeszczak).

Symbolem pancerniaków jest "Biedroneczka" - czołg T-34, który w walce z Niemcami podczas II wojny światowej nigdy nie ugiął się w boju. Kiedy niespodziewanie kompania otrzymuje rozkaz wymarszu do Czechosłowacji w ramach operacji "Dunaj", "Biedroneczka" ze względów propagandowych ma wziąć udział w interwencji.

Kapitan Czesław Grążel (Zbigniew Zamachowski) wyznacza Edwarda Kotwicza na dowódcę czołgu. Członkami załogi zostają: kierowca kapral Romek Kwaśny (Przemysław Bluszcz), działonowy Florian Sapieżyński (Maciej Stuhr) i Jasiu jako ładowniczy.

Po drodze Kotwicz i jego podkomendni zmagają się z awarią silnika i rozstrojoną radiostacją, a nieaktualna mapa i brak drogowskazów powodują, że gubią się w terenie i odłączają od głównych sił. W jednym z czeskich miasteczek "Biedroneczka" traci manewrowość i wjeżdża lufą prosto do gospody pod nazwą "U Krtka", gdzie miejscowy naczelnik stacji kolejowej świętuje właśnie swoje odejście na emeryturę.

Na początku 1968 roku Alexander Dubcek, nowo wybrany I sekretarz Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowackiej, zapowiada głębokie reformy społeczne i gospodarcze, które mają uniezależnić państwo od politycznej podległości ZSRR. Władze innych państw socjalistycznych uważają "praską wiosnę" za kontrrewolucję, której trzeba zapobiec. W Moskwie zapada decyzja o rozpoczęciu operacji "Dunaj". W nocy z 20 na 21 sierpnia 1968 roku wojska Układu Warszawskiego dokonują "przyjacielskiej" interwencji w Czechosłowacji, uważanej za największą operację wojskową w powojennej Europie. Uczestniczyła w niej m.in. 2 Armia Wojska Polskiego pod dowództwem generała brygady Floriana Siwickiego.

"Operacja Dunaj" była pierwotnie teatralnym spektaklem pod tym samym tytułem, autorstwa Roberta Urbańskiego. W lutym 2006 roku na scenie Teatru im. Heleny Modrzejewskiej w Legnicy sztukę wyreżyserował i wystawił Jacek Głomb, który następnie przeniósł ją na ekran.

Historia o czołgu zgubionym gdzieś na granicy polsko-czechosłowackiej oparta jest ponoć na faktach. Jeden z polskich czołgów w sierpniu 1968 roku wyruszył z koszar w Legnicy do Czechosłowacji i zaginął w okolicach Złotoryi. Do dzisiaj nie wiadomo, co się z nim stało i jakie były dalsze losy jego załogi. Bazując na tym fakcie Jacek Kondracki ("Pamiętnik znaleziony w garbie", "Męskie sprawy", Łuk Erosa") i Robert Urbański napisali scenariusz, fikcyjną historię o tym, co wydarzyło się potem.

"Nasi bohaterowie - załoga "Biedroneczki" - nie są bojownikami o wolność i demokrację. Nie kierują nimi szlachetne intencje. Dopiero to, co spotyka ich w Czechosłowacji powoduje, że na swój sposób się zmieniają. Stają przed zadaniami, które ich przerastają i przegrywając jako żołnierze, wygrywają jako ludzie. Jest to więc opowieść o duchowej przemianie, o wydobywaniu się z nikczemnej kondycji, o tym, że warto mieć marzenia" - mówił Jacek Głomb. Opowiadając o niechlubnym udziale Polaków w inwazji na Czechosłowację, reżyser odrzuca martyrologiczną, cierpiętniczą wizję polskiej historii. Stosuje natomiast pacyfistyczną satyrę w stylu wojaka Szwejka i pastisz przygodowego kina wojennego.

Opiekunem artystycznym "Operacji Dunaj" był Jirí Menzel, laureat Oscara za "Pociągi pod specjalnym nadzorem", a także twórca obsypanego nagrodami filmu "Obsługiwałem angielskiego króla". W polskiej obsadzie aktorskiej wyróżnia się legnicka drużyna z Teatru im. Heleny Modrzejewskiej. Na dużym ekranie udanie zadebiutowała Joanna Gonschorek (serial "Na dobre i na złe") jako major Grążlowa i Bogdan Grzeszczak w roli dowódcy czołgu. Na uwagę zasługuje też występ Magdy Biegańskiej ("Koniec wakacji"), która gra zamkniętą w swoim wewnętrznym świecie Lidkę Holubovą. Polskim aktorom partnerują czołowi aktorzy współczesnego kina czeskiego, m.in. Eva Holubová ("Guzikowcy", "Pelisky"), Boleslav Polívka ("Musimy sobie pomagać", "Pupendo"), Jaroslav Dusek ("Pod jednym dachem"), Jan Budarř ("Sex w Brnie", "Na złamanie karku") czy Rudolf Hrusinský jr. ("Postrzyżyny").

Zdjęcia były kręcone w twierdzy Modlin i na pograniczu polsko-czeskim. W Karpnikach koło Jeleniej Góry stanęła gospoda "U Krtka". O jej wystrój zadbali Czesi, poczynając od stolików i bufetu, po paczki papierosów i zapałki, a nawet tekturowe podkładki pod piwo z lat 60.

KOMEDIA Czechy/Polska, 2009, 104’, Reżyseria: Jacek Głomb
Występują: Eva Holubová, Maciej Stuhr, Jiri Menzel, Maciej Nawrocki, Bogdan Grzeszczak, Przemysław Bluszcz, Zbigniew Zamachowski, Joanna Gonschorek, Boleslav Polivka, Tomasz Kot, Jaroslav Dusek, Monika Zoubkova, Magda Biegańska, Martha Issova, Vojtech Dyk.