Gazeta Wyborcza opublikowała spis najbardziej oczekiwanych premier teatralnych 2022 roku. Wśród zapowiedzi znalazło się miejsce dla nowej propozycji Teatru Modrzejewskiej – „Śmierci komiwojażera” w reżyserii Piotra Cieplaka, której premierę zaplanowana na 26 marca br. Pisze Dorota Wyżyńska.

Pandemia nie sprzyja planowaniu. Ale teatry - wygłodniałe po ostatnich trudnych sezonach - przygotowały na 2022 rok sporo intrygujących propozycji. Zapowiadamy wybrane premiery teatralne z różnych stron Polski. Te, na które szczególnie czekamy. Podane terminy premier mogą ulec zmianie.

„Fizyka kwantowa. Czyli rozmowy nigdy nieprzeprowadzone", Komuna Warszawa

Julia Wyszyńska, aktorka, która zachwyciła m.in. w słynnej „Klątwie" w Powszechnym, debiutuje jako reżyserka. W Komunie Warszawa przygotowuje monodram według własnego scenariusza pt. "Fizyka kwantowa. Czyli rozmowy nigdy nieprzeprowadzone". Rzecz o demonach przeszłości i systemowych nadużyciach. Bohaterem opowieści jest 8-letni Julek, który zaprosi nas do „swojego niezwykłego świata, gdzie niczego ani nikogo się nie boi, nie wstydzi, nie czuje żadnych ograniczeń, nie wie, co to kompleksy…". Premiera 4 lutego.

„Śmierć Jana Pawła II", Teatr Polski, Poznań

Jakub Skrzywanek (reżyseria) i Paweł Dobrowolski (dramaturgia) opowiedzą o ostatnich chwilach życia papieża Jana Pawła II. Spektakl został oparty m.in. na dokumentacji medycznej i wspomnieniach najbliższych współpracowników, m.in. Stanisława Dziwisza. A inspiracją był film Alberta Serry "Śmierć Ludwika XIV".

- Czy wobec śmierci i choroby wszyscy jesteśmy równi? Gdzie jest granica w ukazywaniu choroby i cierpienia? Czym staje się ona, kiedy wszystko to, co prywatne, staje się publiczne? – zastanawia się reżyser.

Muzyka: Karol Nepelski, scenografia i reżyseria światła: Agata Skwarczyńska, choreografia: Agnieszka Kryst. Premiera 5 lutego.

„Cesarz", Teatr Muzyczny Capitol, Wrocław

Kapuściński w wersji muzycznej. W tym roku przypada 90. rocznica urodzin Ryszarda Kapuścińskiego, kilka dni temu minęło 15 lat od jego śmierci. Po książkę mistrza reportażu - wydaną w 1978 roku opowieść o dworze cesarza Hajle Sellasje I, który rządził w Etiopii - mówiącą o strachu, donosach, pochlebstwach i skorumpowanej władzy sięga Cezary Studniak. Muzykę napisali Maja Kleszcz i Wojciech Krzak. Premiera 5 lutego.

„Sen nocy letniej", Narodowy Stary Teatr, Kraków

Krzysztof Garbaczewski wraca do Szekspira. W Narodowym Starym Teatrze, w którym wystawiał kiedyś "Hamleta", zajął się teraz „Snem nocy letniej" (w przekładzie Stanisława Barańczaka). W jego nowej inscenizacji kreacja świata fantastycznego i jego bohaterów – Oberona, Tytanii i Puka – ma odbyć się za pośrednictwem technologii virtual reality.

Scenariusz i dramaturgia: Patrycja Wysokińska, kostiumy i scenografia: Aleksandra Wasilkowska. Premiera 18 lutego.

"W co wierzą Polacy", Wrocławski Teatr Współczesny, Wrocław

Wrocławski teatr sięga po książkę reportaż Tomasza Kwaśniewskiego "W co wierzą Polacy? Śledztwo w sprawie wróżek, jasnowidzów, szeptuch..." (wyd. Znak).

Czy w XXI wieku w Polsce ludzie wciąż korzystają z usług wróżek i jasnowidzów, leczą się u guślarek i szeptuch? Kto wierzy w w horoskopy, a kto w elfy?

Twórcy w zapowiedzi ostrzegają: "W spektaklu wykonywane będą czynności magiczne oraz piosenki". Adaptacja i dramaturgia: Żelisław Żelisławski, reżyseria, reżyseria świateł i wideo: Szymon Kaczmarek. Premiera 19 lutego.

"Don Juan", Teatr Nowy, Łódź

Z okazji 400. rocznicy urodzin Moliera powraca "Don Juan". W najbliższym czasie molierowskiego bohatera pokaże Teatr Polski w Warszawie (premiera 29 stycznia, reżyseria Piotr Kurzawa).

W Łodzi "Don Juana" wystawia Radosław Rychcik, reżyser niezapomnianych popkulturowych "Dziadów" z Poznania. Rychcik - jak zapowiada teatr - w molierowskim uwodzicielu szuka "niepokornego buntownika, niespełnionego Romea, człowieka kpiącego z zaściankowej moralności". Inscenizacja ma nas przenieść "w gorące czasy seksualnej rewolucji i w miejsce, w którym Don Juan Moliera bywał jedynie przy okazji ożenków: do kościoła". Premiera 26 lutego.

„Mieszkanie na Uranie", Nowy Teatr, Warszawa

Michał Borczuch sięga po „Mieszkanie na Uranie" Paula B. Preciada. Preciado, autor wydanych w Polsce książek „Testo ćpun" (Krytyka Polityczna) i „Pornotopia. Playboy, architektura i biopolityka w czasach zimnej wojny" (Fundacja Nowej Kultury Bęc Zmiana ), wychowany w Hiszpanii, a mieszkający w Atenach, pisze o sprawach związanych z tożsamością płci, pornografią i seksualnością. W obsadzie: Bartosz Bielenia, Bartosz Gelner, Monika Niemczyk, Marta Ojrzyńska, Jaśmina Polak, Jacek Poniedziałek, Jan Sobolewski. Premiera 3 marca.

„Upiory", Teatr Wybrzeże, Gdańsk

Nad inscenizacją dramatu Ibsena pracuje Olga Grzelak, studentka krakowskiej Akademii Sztuk Teatralnych. - Interesuje mnie temat uwikłania ludzi w przeszłość własnych przodków, z którą nie da się łatwo uporać, która wymyka się kontroli tych, którym przyszło ją dziedziczyć. Ta przeszłość dopada kolejne pokolenia, których tragedią jest jednoczesna chęć i niemożność przerwania łańcucha upiornych zależności – tłumaczy reżyserka. Premiera planowana jest na 11 marca.

„Byk", Teatr Studio, Warszawa

Szczepan Twardoch w "Byku" opowiada o mężczyźnie, który "w dwóch językach, po polsku i po śląsku będzie zmagał się z własną tożsamością klasową i etniczną". W monodramie wystąpi Robert Talarczyk, który też (wspólnie ze Szczepanem Twardochem) przedstawienie wyreżyseruje. Premiera 19 marca.

"Oficerki", Teatr Polski, Bydgoszcz/Komuna Warszawa

Anna Smolar przygotowuje spektakl o... policjantkach. Ma to być fantazja oparta na faktach i świadectwach. Próbom towarzyszą spotkania zespołu z policjantkami. "Działają w zmaskulinizowanym świecie. Wiedzą, jak ważne jest stawianie granic, egzekwowanie reguł i panowanie nad sobą. Muszą radzić sobie z własnymi emocjami, nie zważając na agresję tych, których mają chronić... Stoją murem za mundurem czy to mundur stawia je pod ścianą?" - pytają twórcy.

Przedstawienie powstaje w koprodukcji teatru w Bydgoszczy i Komuny Warszawa. Warszawska premiera 18 marca, premiera bydgoska 26 marca.

„Śmierć komiwojażera", Teatr im. Modrzejewskiej, Legnica

Piotr Cieplak zajął się sztuką Arthura Millera (przekład: Joanna Gorczycka) i wspólnie ze swoimi stałymi współpracownikami: scenografem Andrzejem Witkowskim i kompozytorem Pawłem Czepułkowskim, opowie o ostatnich dniach życia wędrownego sprzedawcy Willy'ego Lomana.

Inscenizacja - zapowiada teatr - "będzie pełnym czułości przyglądaniem się życiu, które – jeśli budować je na iluzji – nieodmiennie kończy się rozczarowaniem". Premiera 26 marca.

„Ale z naszymi umarłymi", Teatr im. Żeromskiego, Kielce

Powieść Jacka Dehnela o polskich zombiakach i naszych narodowych traumach, opublikowana w 2019 roku i opatrzona tytułem zaczerpniętym od Marii Janion, doczeka się wersji teatralnej. Adaptację przygotuje Michał Kmiecik, spektakl wyreżyseruje Marcin Liber, scenografią i światłem zajmie się Mirek Kaczmarek, a nad muzyką pracują Nagrobki. Premiera planowana jest na kwiecień.

„Marzenia polskie – Des Reves Polonais", Narodowy Stary Teatr, Kraków

Jędrzej Piaskowski (reżyser) i Hubert Sulima (dramaturg) badają tradycję i mity mieszczaństwa krakowskiego, odwołując się do dramatów Michała Bałuckiego. Co znajdą dziś w twórczości autora słynnych komedii „Grube ryby" i „Dom otwarty"? Premiera w kwietniu.

„Tom na wsi", TR Warszawa

Laureatem nagrody Debiut TR 2021, przyznanej przez zespół programowy TR Warszawa na 10. Forum Młodej Reżyserii w Krakowie, został Wojtek Rodak z krakowskiej Akademii Sztuk Teatralnych. I to on przygotuje najbliższą premierę w TR Warszawa. Będzie to "Tom na wsi" na podstawie sztuki kanadyjskiego dramatopisarza Michela Marca Boucharda.

Młody mężczyzna przyjeżdża pogrzeb swego zmarłego tragicznie partnera. Wkrótce dowie się, że rodzina nic nie wiedziała o życiu syna w mieście i jego orientacji seksualnej. Filmowa adaptacja dramatu w reżyserii Xaviera Dolana pt. "Tom" (2013 r.) zdobyła nagrodę FIPRESCI na festiwalu w Wenecji. Premiera 8 kwietnia.

"Mama zawsze wraca", Muzeum Polin, Warszawa

Spektakl powstaje na podstawie książki Agaty Tuszyńskiej "Mama zawsze wraca" wydanej w ubiegłym roku przez Dwie Siostry. To wstrząsająca historia dziewczynki ocalałej z Zagłady, ukrywanej w piwnicy na terenie warszawskiego getta, oparta na jej wspomnieniach. Przedstawienie, które będzie pokazywane w Muzeum Polin, wyreżyseruje Marek Kalita, a zagra w nim Aleksandra Popławska. Premiera 19 kwietnia.

"Ożenek", Och-Teatr, Warszawa

Ostatnio media informowały o tym, że Janusz Gajos pożegnał się ze sceną i nie zobaczymy go już w przedstawieniach Teatru Narodowego. Nie zobaczymy go na scenie, ale za to będziemy mogli się wybrać na spektakl w jego reżyserii. Janusz Gajos wystawi "Ożenek" Nikołaja Gogola w tłumaczeniu Juliana Tuwima. Nieprzypadkowo chyba wybrał właśnie tę komedię. Przez wiele lat grał w "Ożenku" w reżyserii Andrzeja Domalika w warszawskim Teatrze Powszechnym.

W inscenizacji w Och-Teatrze wystąpią m.in. Paweł Domagała (jako Podkolesin), Julia Wyszyńska, Krystyna Tkacz, Krzysztof Stelmaszyk i Andrzej Konopka. Premiera 23 kwietnia.

„Imagine 2", Teatr Powszechny, Warszawa/Teatr Powszechny, Łódź

"Krystian Lupa, wychodząc od słów piosenki Johna Lennona „Imagine", zadaje pytanie o żywotność utopii w świecie, w którym duchowość została skomercjalizowana lub upolityczniona, a wartości humanistyczne, prawa człowieka, równość i wolność jednostki uległy dewaluacji" - czytamy w zapowiedzi nowego przedstawienia wybitnego reżysera, które produkują wspólnie warszawski Teatr Powszechny i Teatr Powszechny z Łodzi.

Tytuł kojarzy się z piosenką Lennona, ale nawiązuje też do głośnego spektaklu Lupy „Factory 2" z Narodowego Starego Teatru w Krakowie, w którym reżyser zajmował się fenomenem Andy’ego Warhola.

Andy Warhol powróci. Pojawią się też: Thomas Bernhard, Caspar Hauser, Carl Gustaw Jung, Sylvia Plath i Albert Einstein. Mają zjawić się na stypie, o której Krystian Lupa pisze w swoim tworzonym podczas prób dzienniku.

Wystąpią m.in.: Karolina Adamczyk, Grzegorz Artman, Anna Ilczuk, Andrzej Kłak, Ewa Skibińska, Julian Świeżewski i Marta Zięba. Premiera w Łodzi na Festiwalu Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych - 23 kwietnia, warszawska premiera - 7 maja.

"Spartakus", Teatr Współczesny, Szczecin

Jakub Skrzywanek, nowy dyrektor artystyczny Teatru Współczesnego w Szczecinie, który zastąpił na tym stanowisku wieloletnią szefową Annę Augustynowicz, przygotuje premierę "Spartakusa". Spektakl, który powstaje na podstawie nagrodzonego European Press Prize reportażu Janusza Schwertnera "Miłość w czasach zarazy", będzie głosem w sprawie "braku systemowego wsparcia psychiatrycznego dla tysięcy wykluczonych nastolatków w Polsce". Premiera w maju.

„Plath" (tytuł roboczy), Teatr Studio, Warszawa

Postacią pisarki Sylvie Plath i jej powieścią "Szklany klosz" zajmą się Katarzyna Kalwat (reżyseria) i Beniamin Bukowski (dramaturgia i tekst). Głównym tematem przedstawienia ma być depresja. Premiera 26 maja.

„Smiling Boy" (tytuł roboczy), Nowy Teatr, Warszawa

Jagoda Szelc, reżyserka filmów „Wieża – jasny dzień" i „Monument", przygotowuje spektakl oparty na korespondencji pilota samolotu, który brał udział w zrzuceniu bomby na Hiroszimę, z filozofem Günterem Andersem. Premiera planowana na czerwiec.

"Znachor", Teatr im. Słowackiego, Kraków

Książka Tadeusza Dołęgi-Mostowicza o profesorze Wilczurze zainspirowała Jakuba Roszkowskiego, reżysera, dramatopisarza i kierownika literackiego Teatru im. Słowackiego. Spektakl będzie odwoływał się też do filmowych adaptacji "Znachora", w których wielkie kreacje aktorskie stworzyli Kazimierz Junosza-Stępowski i Jerzy Bińczycki. Jak dziś można odczytać ten słynny polski melodramat? Rzecz o pamięci, którą bohater traci. Pamięci, która może być największym kapitałem albo przekleństwem. Premiera na Scenie MOS 11 czerwca.

„Orlando", Teatr Powszechny, Warszawa

Agnieszka Błońska, reżyserka bezkompromisowych "Diabłów", które powstały na podstawie "Matki Joanny od Aniołów" Iwaszkiewicza, tym razem sięga po powieść Virginii Woolf. I - jak zapowiada teatr - opowie o "płynności granic między kobiecością i męskością, między przeszłością i przyszłością oraz między brutalną rzeczywistością a światami wyobrażonymi". W pracy nad spektaklem wezmą udział aktywistki LGBT oraz artystki drag queen. Autorką scenografii będzie Katarzyna Kozyra. Premiera w czerwcu.

„Wesele", Teatr Śląski, Katowice

Po „Dziadach" czas na „Wesele". Maja Kleczewska, reżyserka najgłośniejszego chyba przedstawienia sezonu, czyli "Dziadów" z Teatru im. Słowackiego w Krakowie, zajmie się teraz "Weselem" Stanisława Wyspiańskiego (wcześniej według planów ma wyreżyserować "Ulissesa" w Teatrze Polskim w Poznaniu). "Wesele" wystawi w Teatrze Śląskim im. Wyspiańskiego w Katowicach, w których kilka lat temu zachwyciła przejmującym "Pod presją". Premiera planowana jest na listopad.

(Gazeta Wyborcza, „Lennon, Jan Paweł II i policjantki. O czym opowie polski teatr w 2022 roku?”, https://wyborcza.pl/, 28.01.2022)