W piątek 20 stycznia 2017 w gdańskim Miejskim Teatrze Miniatura zaprezentowane zostanie reżyserowane przez Jacka Głomba czytanie jednej z pierwszych sztuk czeskiego pisarza, dramaturga, eseisty i polityka Václava Havla, dramatu „Garden party” w nowym tłumaczeniu Andrzeja Jagodzińskiego. Czytanie towarzyszy cyklowi spotkań poświęconych dziedzictwu i twórczości Havla, które odbędą się dzień wcześniej w Instytucie Kultury Miejskiej w Gdańsku.

„Garden party” („Zahradní slavnost”) to pierwsza pełnowymiarowa sztuka teatralna Vaclava Havla, napisana w 1963 roku. Sztukę przełożył znakomity tłumacz literatury czeskiej i słowackiej, dziennikarz i dyplomata Andrzej Jagodziński. Tekst opublikowano niedawno w wydanej przez Krytykę Polityczną antologii „Utwory sceniczne”, pierwszym na polskim rynku zbiorze najważniejszych sztuk teatralnych Havla.

W sztuce pojawiają się kluczowe dla jego twórczości problemy władzy, biurokracji i języka. To satyryczny, pisany w duchu teatru absurdu, opis biurokracji i efektu, jaki wywiera na człowieka, który w tych warunkach zatraca swój indywidualizm i osobowość.  Havel w znakomity i pełen dowcipu sposób pokazuje również słabość języka jako medium, które może zakłamywać prawdziwość znaczeń.

Bohater sztuki Hugo Pludek zostaje przez rodziców wysłany na spotkanie z wpływowym urzędnikiem Kalabisem podczas tytułowego garden party. Na Kalabisa nie trafia, ale bierze udział w serii absurdalnych spotkań z pracownikami Urzędu Likwidacyjnego. Inteligentny Pludek potrafi szybko zaadaptować się do tego stopnia, że zostaje nowo mianowanym dyrektorem zajmującym się likwidacją Urzędu Likwidacyjnego. Kiedy Pludek wraca do domu jego rodzice go nie poznają.

Reżyserowane czytanie to rezultat współpracy nawiązanej w ubiegłym roku przez dyrektorów teatrów:  Romualda Wiczę-Pokojskiego z gdańskiej Miniatury oraz Jacka Głomba z legnickiej Modrzejewskiej. Jej efektem była czerwcowa prezentacja kaszubskiego spektaklu „Remus”, którą legnickiej publiczności pokazano w ramach cyklu „Modrzejewska Dom Otwarty” oraz wyreżyserowana przez Wiczę-Pokojskiego autorska inscenizacja familijnego spektaklu „Polowanie na Snarka”, który w listopadzie wszedł do repertuaru legnickiego teatru. Tym razem na gdańskiej scenie Jacek Głomb pracował będzie z aktorami Teatru Miniatura. W dramatyzowanym czytaniu sztuki Havla (początek o godz. 19.00) udział wezmą: Edyta Janusz-Ehrlich, Wioleta Karpowicz, Hanna Miśkiewicz, Joanna Tomasik, Jacek Gierczak, Piotr Srebrowski, Wojciech Stachura, Krystian Wieczyński oraz Jakub Zalewski.

Václav Havel (1936–2011) – czeski pisarz, dramaturg, eseista i liberalny polityk antykomunistyczny. Ostatni prezydent Czechosłowacji i pierwszy prezydent Republiki Czeskiej. Laureat wielu wyróżnień i odznaczeń, w tym polskiego Orderu Orła Białego (1993).

W latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku pracował w praskim teatrze Na Zábradlí (Na Balustradzie), gdzie wystawiał swoje pierwsze sztuki. W czasie praskiej wiosny (1968) zaangażował się w debatę polityczną i opowiedział się za utworzeniem demokratycznego społeczeństwa. Po sierpniowej inwazji wojsk Układu Warszawskiego i krwawym stłumieniu reform otrzymał zakaz publikacji i stał się jednym z najbardziej znanych dysydentów i krytyków systemu komunistycznego, opowiadając się za utworzeniem demokratycznego społeczeństwa. Działał w obronie więźniów politycznych i stał się współzałożycielem inicjatywy obywatelskiej dla obrony praw człowieka (Karta 77) oraz Komitetu Obrony Niesprawiedliwie Prześladowanych (1978), którego cele były zbieżne z polską inicjatywą Komitetu Obrony Robotników. W tym samym roku opublikował głośny esej „Siła bezsilnych”, który był analizą funkcjonowania reżimu komunistycznego wraz z programem pokojowego oporu: Człowiek zmuszony jest żyć w kłamstwie, ale może być do tego zmuszony jedynie dlatego, że zdolny jest tak żyć. Nie tylko więc system wyobcowuje człowieka, ale wyobcowany człowiek wspiera zarazem ten system jako swój mimowolny projekt. Jako upadły obraz swego własnego upadku. Jako dokument tego, że sam zawiódł (fragment).

Po wybuchu aksamitnej rewolucji w listopadzie 1989 Havel stał się jednym z założycieli antykomunistycznego Forum Obywatelskiego i jako kandydat ruchu w dniu 29 grudnia 1989 został wybrany na prezydenta Czechosłowacji. Czasami czuję się jak bohater bajki, który tak długo walił głową w mur, że ten mur w końcu się rozwalił, a on został królem i rządził długo i szczęśliwie. To prowokuje mnie do ironicznego spojrzenia na samego siebie - wspominał.

Grzegorz Żurawiński