Najpierw była skandalizująca francuska powieść. „Świństwo” w adaptacji Janusza Chabiora i reżyserii Anity Poddębniak to kameralny spektakl dla dorosłych zrealizowany w ramach Sceny Inicjatyw Aktorskich, który przyniósł jego wykonawczyni Joannie Gonschorek Grand Prix X Ogólnopolskiego Przeglądu Monodramu Współczesnego w Warszawie (2012). Spektakl w piątek 10 października o godz. 19.00.

„Świństwo” to opowieść o metamorfozie, której doświadcza główna bohaterka – stopniowo przekształcająca się w maciorę. Pokazuje proces przemian towarzyszący ciału i zmysłom kobiety. - Feminizm poprzedniego pokolenia nauczył mnie bezgranicznej wolności w stosunku do własnego ciała. Odkąd uzyskałam tę wolność, mogę sobie pozwolić na pisanie rzeczy najokropniejszych o kobietach. Wszakże jedno jest pewne: gdyby tę książkę napisał mężczyzna, miałabym ochotę go zamordować – wyznała w jednym z wywiadów francuska pisarka Marie Darrieussecq, autorka głośnej powieści, na podstawie której zrealizowano legnicki monodram.

Przedstawienie jest kameralną opowieścią bohaterki, wspominającej zdarzenia, które doprowadziły ją do przemiany w świnię. Przemiana nie wynika jednak z fatalizmu, ale jest świadomym wyborem egzystencji zgodnej z instynktem. Zderzenie, jakim jest opowiadanie zwykłej kobiety z absurdem zawartym w opowieści, daje tragikomiczny efekt.

– Podziwiam kunszt Joanny Gonschorek – mówiła po premierze Barbara Walicka, która przełożyła powieść. – Dzięki aktorskiemu kunsztowi dokonująca się na scenie przemiana bohaterki w świnię nie jest szokująca, niezrozumiała czy obrzydliwa. Wręcz przeciwnie: wątek tej przedziwnej transformacji został wykorzystany do odsłonięcia złożonych warstw psychiki, do ukazania zderzenia ludzkiego ze zwierzęcym, metaforycznego z dosłownym, a  także do wyznaczenia granicy między kiczem a dramatem rozgrywającym się w ludzkim wnętrzu.

„Aktorka zmaga się ze swoją kobiecością bez żadnych zahamowań. Ubrana w czarny dres, rozczochrana opowiada o swoim życiu. Pełnym upokorzeń, traktowana jako przedmiot, czy zabawka mężczyzn. O swoich ciążach, aborcjach. To opowieści krwiste i w bardzo dosłownym tego słowa znaczeniu” – pisał Zygmunt Mułek w Panoramie Legnickiej.

Jedyne w październiku legnickie wystawienie spektaklu będzie wstępem do festiwalowych prezentacji monodramu, który Joanna Gonschorek pokaże na XXXV Festiwalu Sztama w Olecku (17 października) oraz na 43. Ogólnopolskim Festiwalu Teatrów Jednego Aktora we Wrocławiu (20 października).

Grzegorz Żurawiński