Legnicki teatr wznawia kawiarniane spotkania w cyklu Caffe Modjeska – Strefa Kultury. Bohaterem najbliższego, w piątek 18 stycznia, będzie prof. Ireneusz Guszpit, badacz i miłośnik teatru z Uniwersytetu Wrocławskiego. Początek o 18.00. Wstęp wolny.

„Teatr Społeczny Juliusza Osterwy a społeczne praktyki Teatru Modrzejewskiej”. Taki będzie pełny tytuł wykładu, który odbędzie się w teatralnej kawiarni. Jego autor, nauczyciel akademicki Uniwersytetu Wrocławskiego i Wydziału Aktorskiego wrocławskiej PWST, wiele swoich prac badawczych poświęcił ideom, jak i praktyce Juliusza Osterwy, współtwórcy (wraz z Mieczysławem Limanowskim) stowarzyszenia teatralnego Reduta (1919-1939) działającego w Warszawie i Wilnie, pomysłodawcy m.in. wielkiej akcji objazdowej wileńskiej sceny na Pohulance (współcześnie nawiązuje do niej coroczna akcja Instytutu Teatralnego im. Zb. Raszewskiego pn. „Teatr Polska”).

Osterwa nazywał teatr świątynią, aktora kapłanem, ofiarnikiem, a jego grę modlitwą z ksiąg żywego tajemniczego Słowa. Spektakl był nabożeństwem, w którym jak podczas mszy można mówić o podziale na tych, co modlą się przez odprawianie i tych, którzy modlą się przez obecność, uczestnictwo. Widzowie w jego teatrze zwani byli świadkami, czyli tymi, którzy mieli nie tyle oglądać, co świadczyć.

„Teatr stworzył Bóg, dla tych, którym nie wystarcza kościół” – pisał Osterwa, co czasami wywoływało nieporozumienia i fałszywe oskarżenia o herezję. Jak bowiem zauważył prof. Dariusz Kosiński chodziło jedynie o poszerzenie oddziaływania na widzów, by dotrzeć do bardziej przystępnej dla nich sfery – już nie tylko ducha – ale zmysłów i emocji. Jednak jaki może mieć to związek z ideami i praktyką, która w Legnicy od kilkunastu lat towarzyszy działalności Jacka Głomba i jego zespołu?

Dla twórcy Reduty najważniejsza były społeczne funkcje teatru i idea zespołu artystycznego jako wspólnoty, nieomal zakonu. U lidera legnickiej Modrzejewskiej znajdziemy oba te elementy. Nieprzypadkowy jest bowiem, wykraczający często daleko poza scenę, ferment towarzyszący jego aktywności (także politycznej),  jak i fakt, że stworzony przez siebie zespół konsekwentnie nazywa drużyną. Podobnie jak nieprzypadkowy był ubiegłoroczny „Manifest Kontrrewolucyjny” i rozpoczęty wraz z nim trzyletni cykl „Teatru opowieści”.

W swoich książkach („Dwa teatry – dwa światy. Opowieści” oraz „J. Osterwa. Antygona, Hamlet, Tobiasz dla Teatru Społecznego”) prof. Ireneusz Guszpit konsekwentnie dowodzi, że projekty Osterwy nie były utopią i mrzonkami słynnego artysty, ale – przede wszystkim - próbą odpowiedzi na fundamentalne pytania, które nadal mogą być inspirujące dla kolejnych generacji artystów. Stąd też temat wykładu, w którym współczesne społeczne praktyki legnickiego teatru odniesione zostaną do historycznych już idei i działań Juliusza Osterwy.

Grzegorz Żurawiński