Spektakl „Zrozumieć H.”, na podstawie oryginalnego scenariusza Pawła Palcata, to inicjatywa aktorów legnickiego teatru. Artystyczny projekt poświęcony postaci Heni tramwajarki z Solidarności został zakwalifikowany do Konkursu OFF przyszłorocznego 32. Przeglądu Piosenki Aktorskiej we Wrocławiu.

- Rozpoczęliśmy już pierwsze czytane próby do tego przedstawienia – poinformował inicjator przedsięwzięcia i autor scenariusza, legnicki aktor Paweł Palcat. Projekt zgłoszony został do przyszłorocznego Konkursu OFF PPA we Wrocławiu i decyzją komisji konkursowej (Konrad Imiela, dyrektor artystyczny PPA, Michał Juzon, główny producent PPA, Małgorzata Stobiecka, producentka OFF), jako jeden z siedmiu, zakwalifikowany został do realizacji, co oznacza wsparcie go kwotą specjalnej dotacji w wysokości 10 tys. zł.

- Podstawą wyboru scenariusza do Nurtu OFF są walory artystyczne, oryginalna forma i treść, podjęcie dyskusji artystycznej na temat "śpiewania na scenie". Bierzemy pod uwagę również to, czy projekt był wcześniej gdzieś pokazywany - preferujemy premiery. Czasem zwracamy uwagę na wcześniejsze prace wykonawców. Walorem Nurtu OFF zdaje się ryzyko, które wiąże się z wyborem projektów na podstawie samego scenariusza. Do samego końca czekamy podekscytowani na ostateczny efekt - mówi Michał Juzoń, główny producent PPA.

- Kiedy pięć lat temu na PPA rozpoczynał się Nurt OFF, w konkursie brali udział głównie twórcy z Wrocławia. Z roku na rok dostajemy coraz więcej projektów z całej Polski. W przyszłorocznym konkursie wezmą udział scenariusze z Warszawy, Łodzi, Legnicy, Krakowa, a także z Hagi w Holandii - uzupełnia Konrad Imiela, dyrektor artystyczny Przeglądu.

Inspiracją do stworzenia spektaklu o ważnej, choć nieco zapomnianej bohaterce gdańskiego Sierpnia 1980, sygnatariuszce Porozumień Sierpniowych, które dały początek Solidarności, było nieoczekiwane, spontaniczne, a przy tym niezwykle ostre i emocjonalne wystąpienie Henryki Krzywonos na tegorocznym rocznicowym zjeździe Solidarności (30 sierpnia w Gdyni). Treścią jej wystąpienia była krytyka działalności Jarosława Kaczyńskiego i związkowych kolegów, co sprawiło, że jej przemówienie wielokrotnie próbował przerwać ówczesny szef Solidarności Janusz Śniadek.

- My sobie wywalczyliśmy wolność, w tym wolność słowa. Dlatego można mówić, co nam ślina na język przyniesie. Nie wstrzyma mnie pan! -  te słowa usłyszała wówczas cała Polska. Także te skierowane bezpośrednio do Jarosława Kaczyńskiego: - Panie prezesie, bardzo pana proszę, żeby pan nie buntował ludzi przeciwko sobie. Nie wiem, co się panu stało. Ja panu bardzo współczuję, ale proszę też współczuć innym i dać ludziom żyć. Mnie to obraża, że pan niszczy godność Lecha.

Scenariusz Pawła Palcata nawiązuje do tego wydarzenia, ale sięga też głęboko w historię życia Henryki Krzywonos. Także do momentów kluczowych dla sierpniowych strajków 1980 roku i roli gdańskiej tramwajarki w tych wydarzeniach. Przybliża także inne, mniej znane fragmenty niezwykłej biografii kobiety, która przez 15 lat prowadziła rodzinny dom dziecka w Gdańsku, wychowując wraz z mężem dwanaścioro dzieci. – To jednak dopiero początek pracy nad spektaklem i z pewnością wiele jeszcze w nim zmienimy – zastrzega się autor scenariusza.

Spektakle zakwalifikowane i wyprodukowane dla Nurtu OFF  32.PPA jurorzy (reżyserzy, krytycy, dziennikarze) obejrzą na pokazach, które odbędą się we Wrocławiu w dniach 18-25 marca 2011 r. Laureata Grand Prix, który zdobędzie statuetkę Tukana OFF i  2.500 euro poznamy 26 marca przyszłego roku.

Henryce Krzywonos został poświęcony francuski film dokumentalny z cyklu „Świat bez tajemnic” – „Oni zrywali Żelazną Kurtynę. Polska. Henryka Krzywonos i narodziny Solidarności” w reżyserii Małgorzaty Buckiej (2008) oraz książka Agnieszki Wiśniewskiej „Duża Solidarność, mała solidarność. Biografia Henryki Krzywonos” (Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2010).

Grzegorz Żurawiński