Od 30 lat niemiecki land Dolna Saksonia nagradza twórców i naukowców zajmujących się kulturą śląską lub tych, którzy ze Śląska się wywodzą. Początkowo przyznawano nagrody jedynie Niemcom, a od 1991 r. laureatami zostają także artyści polscy mieszkający na Śląsku. Laureatami tej wielce prestiżowej nagrody nagrody byli w ostatnich latach m.in.: malarz Siegmar Polke, dyrygent Kurt Masur, pisarz Tadeusz Różewicz, tłumacz Karol Dedecius a także językoznawca i filolog Jan Miodek.
Tegorocznymi laureatami głównymi Nagrody Kulturalnej Śląska zostali wrocławska rzeźbiarka i ceramiczka Anna Zamorska-Malicka, która przez 30 lat organizuje międzynarodowy plener "Porcelana Inaczej" zapraszając do poniemieckich fabryk porcelany twórców z całego świata oraz urodzony na Śląsku profesor Hubert Unverricht, muzykolog i pisarz, badacz dawnej kultury muzycznej. Nagrodę specjalną otrzyma czasopismo krytyczno-literackie "Die Horen" (niemiecki odpowiednik wrocławskiego miesięcznika „Odra”).
Wybór laureatów wskazuje, że utrzymuje się obserwowana od kilku lat tendencja, że po takich znakomitościach jak Kurt Masur czy Janosch nagroda przyznawana jest osobom mniej znanym szerokiej publiczności. - Świadomie zdecydowaliśmy się dać szansę takim kandydatom, którzy bez wielkiego rozgłosu pracują na rzecz porozumienia polsko-niemieckiego, a przede wszystkim na rzecz dobrych kontaktów pomiędzy Dolną Saksonią i Dolnym Śląskiem - skomentował decyzję jury jego przewodniczący, dolnosaksoński Minister Spraw Wewnętrznych i Sportu Uwe Schünemann (CDU), który będzie uczestniczył w legnickich uroczystościach.
- Co nie oznacza, że wielkie osobowości, takie na przykład jak światowej sławy aktorka Hanna Schygulla czy polski reżyser Krystian Lupa, są bez szans - zastrzegł przewodniczący. - Jednak, by można było rozpatrywać ich kandydatury, muszą one zostać zgłoszone przez któregoś z jurorów, a do tej pory ich nazwisk nie ma na liście kandydatów – dodał Uwe Schünemann.
Dotowana aktualnie kwotą 4.000 euro Nagroda Kulturalna Śląska Kraju Związkowego Dolnej Saksonii została powołana do życia 30 lat temu z inicjatywy Ziomkostwa Ślązaków. Po przełomie politycznym 1989 roku przekształciła się z nagrody wypędzonych w nagrodę spotkań Ślązaków z obu stron Odry. Od 1991 roku jej laureatami są zarówno Niemcy jak i Polacy, a uroczystość wręczenia odbywa się na przemian w Dolnej Saksonii i na Dolnym Śląsku. Od kilku lat laureaci otrzymują także ufundowane przez dolnośląskiego marszałka statuetki "Silesia" autorstwa Stanisława Wysockiego.
Nie jest przypadkiem, że w trakcie legnickich uroczystości wręczenia nagrody za rok 2008 jej uczestnicy obejrzą w Teatrze Modrzejewskiej „Wschody i Zachody Miasta”, telewizyjną wersję spektaklu Roberta Urbańskiego w reżyserii Jacka Głomba. Właśnie ta sztuka, w której burzliwe dzieje niemieckiej, radzieckiej i polskiej Legnicy pokazane zostały z perspektywy jej teatru, a także wieloletni wysiłek miejscowej sceny, by skomplikowaną historię wielu narodów, które w historii tworzyły legnicką społeczność, wpisywać w treść wystawianych przedstawień („Ballada o Zakaczawiu”, a ostatnio „Łemko”) sprawiły, że Teatr Modrzejewskiej znalazł się na liście potencjalnych laureatów tego prestiżowego wyróżnienia.
Grzegorz Żurawiński
Program uroczystości
5 września 2008 r. (piątek)
godz. 18.00 – 19.00 - wernisaż wystawy Anny Malickiej - Zamorskiej w Akademii Rycerskiej - Muzeum Miedzi w Legnicy (ul. Chojnowska 2)
godz. 19.30 – 21.30 - kolacja na zaproszenie Piotra Borysa Wicemarszałka Województwa Dolnośląskiego w Hotelu Rezydencja w Legnicy (ul. Okrzei 14); muzyka - zespół kameralny Filharmonii Wrocławskiej
6 września 2008 (sobota)
godz. 10.00 – 12.30 - uroczystość wręczenia Nagrody Kulturalnej Śląska w Akademii Rycerskiej (ul. Chojnowska 2); muzyka – chór i kwintet akordeonowy uczniów Zespołu Szkół Muzycznych z Legnicy
godz. 12.30 – 14.00 – poczęstunek na zaproszenie Uwe Schünemanna Ministra Spraw Wewnętrznych, Sportu i Integracji Dolnej Saksonii w Akademii Rycerskiej; muzyka - Dixie Tiger`s Band
godz. 16.00 – 16.45 - koncert orkiestry kameralnej Filharmonii Dolnośląskiej- Teatr im. Heleny Modrzejewskiej ( Rynek 39)
godz. 17,00 - 18,30 - projekcja spektaklu "Wschody i Zachody Miasta" Teatru im. Heleny Modrzejewskiej
Nagroda Kulturalna Śląska
Nagroda Kulturalna Śląska Kraju Związkowego Dolnej Saksonii (RFN) przyznawana jest od 1977 roku. Wiele Ślązaczek i Ślązaków, którzy po drugiej wojnie światowej musieli opuścić swoją ojczyznę, osiedliło się w Dolnej Saksonii przyczyniając się w znacznym stopniu do odbudowy tego kraju. Dlatego dolnosaksoński rząd krajowy ufundował swego czasu tę nagrodę jako znak więzi łączącej Kraj Związkowy Dolna Saksonia ze Ślązaczkami i Ślązakami żyjącymi w Republice Federalnej Niemiec.
Nagrodą tą wyróżniane były osiągnięcia twórców, którzy pochodzą ze Śląska, lub których wyróżnione dzieła wykazują związki ze Śląskiem. Przyznawano ją za wybitne dzieła indywidualne lub zbiorowe w dziedzinie literatury, sztuk plastycznych i muzyki.
Od 1991 roku rząd Dolnej Saksonii, kierowany myślą o porozumieniu i pojednaniu między Niemcami i Polakami, zmienił formułę nagrody i przyjął za cel wspieranie Nagrodą Kulturalną Śląska wspólnej pielęgnacji i rozwoju śląskiego dziedzictwa kulturowego oraz twórczości kulturalnej Ślązaczek i Ślązaków. Od tamtej chwili nagrodą tą wyróżniani są za wybitne osiągnięcia w dziedzinie literatury, sztuk plastycznych i muzyki również polscy artyści zamieszkali na Śląsku.
