Oryginalne wypowiedzi z wyrazistym przekazem: dramaty, kompilacje, pastisze, scenariusze dokumentalne i przeróbki znanych tekstów kultury znalazły się w antologii nowego polskiego dramatu "Transfer. Teksty dla teatru" pod redakcją Joanny Krakowskiej. Pisze Anna Legierska.
W trzynastu tekstach autorstwa m.in. Jana Klaty, Magdy Fertacz, Pawła Demirskiego, Michała Kmiecika czy Jolanty Janiczak, odbija się historia teatru publicznego XXI wieku. Jak przekonuje Joanna Krakowska we wstępie do książki, "Transfer!" jest świadectwem realnej zmiany, jaka zaszła w teatrze. Jej skalę pokazują właśnie te wybrane teksty dla teatru, wydobyte w antologii ze swoich pierwotnych kontekstów.
"Rewolucjonizują bowiem nie tylko myślenie o teatrze jako miejscu debaty społecznej, ale też myślenie o dramacie jako o rodzaju literackim. Wprowadzamy oto do literatury nowy gatunek, który nie mieścił się dotąd w jej zwyczajowych ramach" - pisze Joanna Krakowska, historyczka teatru współczesnego, tłumaczka i eseistka.
Powstawały dla różnych teatrów, z myślą o różnych konwencjach scenicznych, bądź na zamówienie reżyserów i dyrektorów scen. Wszystkie są autorskimi projektami teatralnymi o dużym potencjale literackim, a nawet politycznym, bo niejednokrotnie wywoływały dyskusje i ostre spory, między innymi na temat polityki historycznej czy feminizmu.
"Teksty dla teatru mają moc krytyczną na każdym poziomie dyskursu, co sprawia, ze teatr bardziej niż kiedykolwiek (...) staje się przestrzenią kontrowersji, konfliktu, antagonizmu. Łączy się bezpośrednio z tematyką historyczną i tożsamościową, która w antologii dominuje. Teksty tu zamieszczone są w pewnym sensie świadectwem i pokłosiem zwrotu historycznego, który w ostatniej dekadzie przeorał - także, a może zwłaszcza, w teatrze - polską debatę publiczną."
Tom otwiera tytułowy "Transfer”, głośny tekst autorstwa Dunji Funke, Jana Klaty i Sebastiana Majewskiego przeniesiony na scenę wrocławskiego Teatru Współczesnego w listopadzie 2006 roku. Klata na reżyserski warsztat wziął bolesną polsko-niemiecką historię i wspólny dramat powojennych wysiedleń. Dokumentalny spektakl z udziałem ofiar II wojny światowej wstrząsnął polską i zagraniczną publicznością. Joanna Krakowska zwraca uwagę przede wszystkim na przewrotny pomysł, by na równych prawach oddać głos Polakom wysiedlonym zza Buga i Niemcom zmuszonym do opuszczenia swoich domów na Ziemiach Zachodnich.
Zdaniem redaktorki antologii, "transfer" oznacza także przesiedlenia i przemieszczenia w samych procesach teatralnych: "Dramaturgiczne przystosowanie i remiks, zatarcie granicy między uprawianiem teatru a praca dokumentacyjną, wytworzenie własnego archiwum, zainicjowanie historycznej dyskusji, odrzucenie podziału na amatorów i zawodowców na scenie, przezwyciężenie bariery językowejoraz włączenie i zaangażowanie się na własnych prawach w debatę polityczną to właśnie ów transfer - z bilbioteki sztuk dramatycznych w domenę tekstów dla teatry" - czytamy w książce.
Tematykę historyczną, rozrachunkową reprezentują tu jeszcze "III Furie" Magdy Fertacz i Małgorzaty Sikorskiej-Miszczuk oraz "Bitwa warszawska 1920" Pawła Demirskiego. Nurt antropologiczny to z kolei: "Komornicka" Weroniki Szczawińskiej i Bartosza Frąckowiaka, "Życie seksualne dzikich" Marcina Cecki i "Casablanca" Michała Siegoczyńskiego. W antologii znajdziemy także tekst Czaplińskiego "Łysek z pokładu Idy", Pawła Palcata "Zrozumieć H.", Małgorzaty Głuchowskiej i Justyny Lipko-Koniecznej "Jak nie teraz, to kiedy, jak nie my, to kto?". Zbiór dopełnia Michał Kmiecik i jego "Być jak Steve Jobs", Wojtek Ziemilski i "Mała narracja", Jolanta Janiczak i "Sprawa Gorgonowej"oraz Agnieszki Jakimiak "Geniusz w golfie".
"Transfer! Teksty dla teatru. Antologia pod redakcją Joanny Krakowskiej", wydawnictwo Krytyki Politycznej.
(Anna Legierska, „"Transfer! Teksty dla teatru", antologia pod redakcją Joanny Krakowskiej”, http://culture.pl, 13.07.2016)